De Technische Belegger • Jaargang 22 • Nr 2 • 1 februari 2016

De maand januari heeft de boel behoorlijk op zijn kop gezet. Er is veel gebeurd, maar tegen het einde van de maand werden er weer (kleine) successen geboekt. Op het valutafront is de Noorse kroon sterk dalende en ook het Engelse pond verloor fors in waarde. De rente daalde en is weer op weg naar het vorige dieptepunt. In Duitsland ontstond er paniek in de High Yield Obligatiemarkt toen achter elkaar Ekosem Agrar, German Pellets en Scholz een liquiditeitsprobleem meldden. De delfstoffen (bijvoorbeeld koper, uranium) zijn stijgende (hiep, hiep, hoera). Goud en zilver gingen omhoog, maar hier lijkt het einde van de stijging (voorlopig?) al weer dichtbij. De olieprijs bereikte een dieptepunt maar tegen het einde van de maand trad een herstel in dat zeker nog niet aan zijn einde is. En de aandelenmarkten kwamen in een bijna vrije val. Januari was echter wat dat betreft niet veel slechter dan december. Vanuit de top in december (dus niet vanuit het All-Time-High) daalden de DJIA en de S&P500 met respectievelijk 13 en 18%. De maand januari nam hiervan bij de DJIA een daling van 5,5% voor zijn rekening en bij de S&P500 was de daling in januari 9,5%. Tokyo kende een zeer slechte maand januari met een verlies in de Nikkei Dow Jones Index van 14%. Vanaf de top in december werd een daling van 18% genoteerd. In Europa daalde de DAX ook met 18% met circa de helft in december en de helft in januari. De AEX bleef niet achter in al dit geweld. Vanaf de top in december bedroeg de totale daling 17% waarvan in januari 11 punten werden genomen. En vanaf de toppen van het tweede kwartaal 2015 gerekend is de daling nog veel ernstiger. Maar als de nood hoog is dan komt redding. De laatste week van januari zag overal een “turn around” optreden. De koersen van de indexen zijn nu in alle markten stijgende. Er wordt op dag- evenals op weekniveau positief gedivergeerd en de indicatoren stijgen. De sentimentindicatoren zien er positief uit. Kortom de markten zijn stijgende en de maand februari begint zonder enige twijfel goed. Het is echter niet zo dat alle aandelen meedoen. Er zijn nog steeds achterblijvers. De EuroStoxx 50Een van oorsprong door de Dow Jones Corporation samengestelde index waarin de 50 grootste Europese beursgenoteerde ondernemingen zijn opgenomen. Copyright Vladeracken index (met de grote Europese fondsen) stijgt dan ook langzamer dan andere indexen, waarbij Duitsland in het algemeen ook wat achterblijft. Maar zelfs de Shenzen Index in China heeft zijn richting naar omhoog verlegd. En de grafieken daarvan verschillen niet van die van Amerikaanse of Europese zusters. Het is dus euforie alom. Maar zodra men daarvan spreekt moet een waarschuwing volgen. Het is euforie in een Bearmarkt. Men moet er rekening mee houden dat de rallyEen fikse stijging van het koersniveau die volgt op een daling of op een consolidatie. Copyright Vladeracken van een zeer beperkte omvang zal zijn. Dat betekent dat de maand februari eerder een desinvestment maand is. Er moet winst genomen worden als die er is. En zeker zwakke aandelen dienen te worden verkocht. Zolang een nieuwe Bullmarkt niet is aangekondigd moeten liquiditeiten verhoogd worden.

De AEX Index op dagbasis

TB 20160201 FIG1 AEX DAGFiguur 1 toont u een grafiek, die laat zien waarom wij positief zijn over de markt op korte termijn. U ziet dagkoersen van de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken met daaronder enkele indicatoren. Er is sprake van dalende toppen en dalende bodems. Ook de gemiddeldes dalen. Het zijn even zovele getuigen van het feit dat de korte termijn markt in een baisseEen term die gebruikt wordt voor een beurs waarop over een breed front de koersen dalen. Copyright Vladeracken zit. Een dieptepunt werd gezet acht dagen geleden op 392,44. Dit was een behoorlijke tegenvaller want deze bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken lag lager dan die van 24 augustus van vorig jaar. Alleen de DJIA kon zijn bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken iets hoger houden. Er is nu een Kopschouderpatroon te herkennen Afgelopen vrijdag ging de koers door de neklijnSteun of weerstandsniveau onder andere in een Kop & Schouder patroon. De neklijn verbindt de toppen of bodems van het patroon afhankelijk van het feit of het een top- of bodemformatie is. Copyright Vladeracken. Hiermede is het patroon af, maar een bevestiging van de doorbraak zouden wij nog wel graag willen zien. Vanuit het patroon is een doel te berekenen op 459,38. Om dat te bereiken moeten het MA50 en het MA150 doorschreden worden. Er ligt ook nog de voorgaande top op 448,85. Het doel, als dat al gehaald wordt, zal dus niet in een ruk bereikt worden. Er zal ondertussen wel een reactieEen daling van de koersen met 5% of meer maar minder dan 10%. Copyright Vladeracken te zien zijn en deze ligt niet meer zo ver weg als men naar de Momentum AnalyseEen combinatie van twee momentumAlgemene term die gebruikt wordt om de snelheid van bepaalde koersbewegingen weer te geven. Het momentum meet de prijsverandering van een aandeel of index in een bepaalde periode en kan in absolute zin of als ratio worden weergegeven. Het is een oversold/overbouhgt indicator. In vergelijking met de FracMom is de Mom in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. Het wordt berekend door de koers van x dagen geleden af te trekken van de koers van heden. Copyright Vladeracken indicatoren (Oscillator Het verschil tussen een kortere termijn gemiddelde van een koers met dat van een langere termijn gemiddelde van dezelfde koers. Copyright Vladerackenen MacdMoving Average Convergence Divergence van Gerald Appel. Het verschil tussen een kortere termijn koers gemiddelde en een langere termijn koersgemiddelde, waarbij de beide gemiddelden berekend zijn volgens de exponentiële methode, dit in afwijking van de meer gebruikelijke rekenkundige methode. In vergelijking met de FracMACD is de MACD in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. De kruising van beide lijnen, de kruising met de nullijn en de divergentie kunnen signalen geven. Copyright Vladeracken) die tezamen scherper functioneren dan ieder afzonderlijk. Copyright Vladeracken daaronder kijkt. Deze divergeert overigens duidelijk positief. De conclusie op grond van figuur 1 is dat we een goede maand februari gaan zien.

Een ander patroon

TB 20160201 FIG2 AEX DAGDe technische analyseEen vorm van markt analyse die uitgaat van vraag en aanbod en handelsvolume, waarbij men met behulp charts en formules gebaseerd op marktgegevens probeert vast te stellen in welke fase van haar ontwikkeling de markt zich bevindt. Copyright Vladeracken bestaat voor een groot gedeelte uit patroonherkenning. Welbekende patronen zijn bijvoorbeeld de driehoeken in hun vele vormen, de wedges, de Kopschouderformaties, de trendlijnen en ga zo maar door. Sinds de computer de analist terzijde staat is ook de erkenning gegroeid, dat koersformaties zich herhalen. In de Technische BeleggerEen maandblad dat de ontwikkelingen op de wereldwijde effectenmarkten analyseert en becommentarieert uitgaande van de Technische AnalyseEen vorm van markt analyse die uitgaat van vraag en aanbod en handelsvolume, waarbij men met behulp charts en formules gebaseerd op marktgegevens probeert vast te stellen in welke fase van haar ontwikkeling de markt zich bevindt. Copyright Vladeracken. Het wordt uitgegeven door Vladeracken BV en wordt gratis aan haar klanten ter beschikking gesteld. Copyright Vladeracken van november van vorig jaar lieten wij u de studie zien van vermogensbeheerder en analist Clovacco. Toen de S&P500 in augustus vorig jaar door zijn MA150 zakte kreeg hij de vraag van een van zijn cliënten voorgelegd of dit betekende, dat nu alle aandelenposities geruimd moesten worden. Clovacco ging op zoek naar gelijkende patronen en vond toen twee patronen (uit 1998 en 2009) die volledig vergelijkbaar waren met de situatie midden vorig jaar. Hij kwam tot de conclusie dat er een herstel zou volgen tot aan de MA150 lijn. Wij lieten u in de november aflevering van de Technische BeleggerEen maandblad dat de ontwikkelingen op de wereldwijde effectenmarkten analyseert en becommentarieert uitgaande van de Technische AnalyseEen vorm van markt analyse die uitgaat van vraag en aanbod en handelsvolume, waarbij men met behulp charts en formules gebaseerd op marktgegevens probeert vast te stellen in welke fase van haar ontwikkeling de markt zich bevindt. Copyright Vladeracken. Het wordt uitgegeven door Vladeracken BV en wordt gratis aan haar klanten ter beschikking gesteld. Copyright Vladeracken het koerspatroon van de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken uit 2009 zien, dat inderdaad voor de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken ook vergelijkbaar was met de stand van medio 2015. De conclusie, dat met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid het MA150 opnieuw gehaald zou worden, bleek toen correct. Nu wil het geval dat het koerspatroon van de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken uit de periode december 2015 en januari 2016 vergelijkbaar is met een eerder patroon uit de periode die begint eind juli 2000. Wij laten u in figuur 2 deze periode zien (wij gebruiken blauw gekleurde candles). Wij hebben een vierkant getekend over de dalende koersen tot aan de negatieve doorbaak door het MA150. Er werd een bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken neergezet waarna een herstel volgde. Dit herstel werd weer onderbroken en de koersen zochten een diepere bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken op. Daarna volgde een herstel. Eerst een doorbraak door de dalende trendlijn en daarna een doorbraak door het MA150. In figuur 3 (de rode candles) ziet u hetzelfde beeld. Eerst een val door het MA150. Daarna volgt een bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken. Maar opnieuw gaat de koers omlaag om daarna een diepere bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken op te zoeken. En dan gaat de koers weer omhoog om afgelopen vrijdag door zijn dalende trendlijn te breken. Tot nu toe is dus alles vergelijkbaar met de periode juli – november 2000. Maar er is één verschil: in 2000 was de MA150 stijgend (Bullmarkt) nu is hij dalend (Bearmarkt). Als het vergelijkbare patroon verder wordt gevolgd zal het MA150 op een niveau rondom 450 worden gepasseerd (zie het berekende doel uit de KopschouderformatieDit patroon bestaat uit drie toppen waarbij de middelste de hoogste is en waarbij onder de twee tussenliggende bodems een lijn getrokken kan worden. Als deze lijn (neklijnSteun of weerstandsniveau onder andere in een Kop & Schouder patroon. De neklijn verbindt de toppen of bodems van het patroon afhankelijk van het feit of het een top- of bodemformatie is. Copyright Vladeracken) na de derde top naar beneden toe doorschreden wordt is dit de bevestiging van het patroon. Het is in het algemeen een omkeer patroon. Er is ook een Inverted Head and Shoulder patroon. Hierbij is de middelste bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken de laagste. Copyright Vladeracken hierboven). Op grond hiervan kan men uit de figuren 2 en 3 concluderen dat de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken met een 20 tot 30 punten zal stijgen alvorens er een nieuwe vraag opkomt over de verdere richting. Gegeven het feit dat wij over een bearmarkt spreken mag u er niet vanuit gaan dat de weg daarna verder vervolgd zal worden in de richting naar boven. Het is verstandiger om gedurende de weg omhoog de portefeuille ernstig te onderzoeken en het aandelenbelang daarin drastisch te verlagen. Zolang de bearmarkt duurt zijn alle longposities gevaarlijk.TB 20160201 FIG3 AEX DAG

De AEX Index op weekbasis

TB 20160201 FIG4 AEX WEEKWij beperken ons met het weekoverzicht tot de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken omdat deze grafiek een mooie aansluiting geeft tot bovenstaande grafieken. In figuur 4 ziet u dat de laatste twee positieve weken de koers gebracht heeft tot halverwege een dalende wedgeEen koerspatroon dat getekend kan worden als de uptrend of de downtrend langzaam zwakker wordt. Het is een driehoek met dien verstande dat beide raaklijnen omhoog of omlaag lopen. Copyright Vladeracken. Zoals wij al hierboven zagen zijn er twee gemiddeldes, die gebroken moeten worden alvorens aan een uitbraakEen koerssprong, die optreedt als een aandeel een bepaald koerspatroon verlaat of een belangrijke trendlijn doorbreekt. Copyright Vladeracken gedacht kan worden aan de bovenzijde van de wedgeEen koerspatroon dat getekend kan worden als de uptrend of de downtrend langzaam zwakker wordt. Het is een driehoek met dien verstande dat beide raaklijnen omhoog of omlaag lopen. Copyright Vladeracken. Deze bovenzijde ligt in dezelfde regio (rond 450-454) als waar wij het over hadden in de twee voorgaande paragrafen. Maar als de koers daar komt dan is de BearEen belegger die negatief staat ten opzichte van de toekomstige marktontwikkeling. Copyright Vladeracken-markt nog niet gekraakt. Beide gemiddeldes moeten ook nog stijgen en het niveau van 474,78 (de voorgaande top) moet overschreden worden alvorens u van een nieuwe bullmarkt mag uitgaan. Gelukkig ziet u daaronder dat de Momentum AnalyseEen combinatie van twee momentumAlgemene term die gebruikt wordt om de snelheid van bepaalde koersbewegingen weer te geven. Het momentum meet de prijsverandering van een aandeel of index in een bepaalde periode en kan in absolute zin of als ratio worden weergegeven. Het is een oversold/overbouhgt indicator. In vergelijking met de FracMom is de Mom in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. Het wordt berekend door de koers van x dagen geleden af te trekken van de koers van heden. Copyright Vladeracken indicatoren (Oscillator Het verschil tussen een kortere termijn gemiddelde van een koers met dat van een langere termijn gemiddelde van dezelfde koers. Copyright Vladerackenen MacdMoving Average Convergence Divergence van Gerald Appel. Het verschil tussen een kortere termijn koers gemiddelde en een langere termijn koersgemiddelde, waarbij de beide gemiddelden berekend zijn volgens de exponentiële methode, dit in afwijking van de meer gebruikelijke rekenkundige methode. In vergelijking met de FracMACD is de MACD in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. De kruising van beide lijnen, de kruising met de nullijn en de divergentie kunnen signalen geven. Copyright Vladeracken) die tezamen scherper functioneren dan ieder afzonderlijk. Copyright Vladeracken stijgende is en dat hij positief divergeert. Er is dus alle reden om in een bearmarkt rallyEen fikse stijging van het koersniveau die volgt op een daling of op een consolidatie. Copyright Vladeracken te geloven, maar opnieuw zij herhaald dat deze voorlopig alleen maar mag dienen om de liquiditeiten te verhogen.

De AEX Index op maandbasis

TB 20160201 FIG5 AEX MAANDAls u figuur 5 bekijkt, waarin de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken staat met maandkoersen, dan zal uw conclusie zijn dat er helemaal geen sprake is van een Bearmarkt. De AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken zit nog steeds in een stijgend kanaal. En het zij gezegd dat de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken hiermede geen uitzondering vormt. Er zijn tamelijk veel analisten, die stellen dat er op dit moment slechts sprake is van een daling binnen een Bullmarkt. Het is duidelijk, dat het timeframe hier de benaming bepaalt. Op zeer lange termijn bezien viel de koers weliswaar uit het kanaal maar in de tweede helft van de maand januari werd dit weer opgeheven. Er is dus nog niets aan de hand met de Bullmarkt, maar met deze vaststelling bereikt u natuurlijk niet veel als u met 10 tot 20% verlies op uw portefeuille staat. Het geeft wel moed en het bereiken van het 475-niveau zoals hierboven gesteld is dus niet uitgesloten. Wij hebben dit kanaal, dat reeds sinds 2009 in takt is en dat in 2012 een acceleratie inzette reeds eerder besproken. De maand januari sloot af met een HammerTonkachi. Een witte of zwarte candlestick in een downtrend met aan de bovenzijde een zeer lange schaduw, die 2 tot 3 keer zo groot is als het lichaam. Het is een omkeerpatroon. Copyright Vladeracken en dat is een bullish candle. Deze HammerTonkachi. Een witte of zwarte candlestick in een downtrend met aan de bovenzijde een zeer lange schaduw, die 2 tot 3 keer zo groot is als het lichaam. Het is een omkeerpatroon. Copyright Vladeracken moet echter wel bevestigd worden en dat gebeurt als februari sluit met een koers boven 437. Het slechte nieuws zit hem in de Momentum AnalyseEen combinatie van twee momentumAlgemene term die gebruikt wordt om de snelheid van bepaalde koersbewegingen weer te geven. Het momentum meet de prijsverandering van een aandeel of index in een bepaalde periode en kan in absolute zin of als ratio worden weergegeven. Het is een oversold/overbouhgt indicator. In vergelijking met de FracMom is de Mom in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. Het wordt berekend door de koers van x dagen geleden af te trekken van de koers van heden. Copyright Vladeracken indicatoren (Oscillator Het verschil tussen een kortere termijn gemiddelde van een koers met dat van een langere termijn gemiddelde van dezelfde koers. Copyright Vladerackenen MacdMoving Average Convergence Divergence van Gerald Appel. Het verschil tussen een kortere termijn koers gemiddelde en een langere termijn koersgemiddelde, waarbij de beide gemiddelden berekend zijn volgens de exponentiële methode, dit in afwijking van de meer gebruikelijke rekenkundige methode. In vergelijking met de FracMACD is de MACD in het algemeen sneller in het tonen van divergentie bij bodems. De kruising van beide lijnen, de kruising met de nullijn en de divergentie kunnen signalen geven. Copyright Vladeracken) die tezamen scherper functioneren dan ieder afzonderlijk. Copyright Vladeracken daaronder. Deze was stijgende maar de koersval in januari was dermate sterk dat hij opnieuw ging dalen. Gelukkig is er geen sprake van negatieve divergentieWanneer twee of meer gemiddelden, indexen of indicatoren nalaten elkaar de confirmeren. Copyright Vladeracken. Integendeel er is duidelijk positieve divergentieEen situatie waarbij een koersbeweging van een aandeel of van een index niet bevestigd wordt door het koersverloop van een indicator of van een andere index. Het is een vroege indicatie voor een mogelijke trendomkeer. Copyright Vladeracken te herkennen en dat betekent dat alle timeframes positief zijn voor wat de divergentieEen situatie waarbij een koersbeweging van een aandeel of van een index niet bevestigd wordt door het koersverloop van een indicator of van een andere index. Het is een vroege indicatie voor een mogelijke trendomkeer. Copyright Vladeracken betreft. Volgens de theorie gaat de koers nu de bovenkant van het kanaal opzoeken. De lange termijn grafiek geeft dus geen aanleiding om pessimistisch te zijn, maar zoals eerder gezegd moet het niveau van 475 genomen worden alvorens de middellange termijn en de korte termijn dit onderschrijven.

De Rente

TB 20160201 FIG6 RENTEEn toen kwam de Japanse Centrale BankDe Bank der banken. Bij deze bank kunnen andere banken terecht om geld te lenen en om geld te parkeren. De CB houdt toezicht op de financiële positie van de banken en zij is verantwoordelijk voor de uitgifte van bankbiljetten. In Nederland is het De Nederlandsche Bank (DNB). In Europees verband werkt zij samen met de Europese Centrale Bank en in het kader van Euroland is zij daaraan in zekere zin ook ondergeschikt. In de V.S. vervult de FED de rol van Centrale Bank. Copyright Vladeracken plotsklaps, tegen alle verwachtingen in, met een renteverlaging. Na Zweden, Zwitserland en de Eurozone is nu ook in Japan de korte rente van de Centrale BankDe Bank der banken. Bij deze bank kunnen andere banken terecht om geld te lenen en om geld te parkeren. De CB houdt toezicht op de financiële positie van de banken en zij is verantwoordelijk voor de uitgifte van bankbiljetten. In Nederland is het De Nederlandsche Bank (DNB). In Europees verband werkt zij samen met de Europese Centrale Bank en in het kader van Euroland is zij daaraan in zekere zin ook ondergeschikt. In de V.S. vervult de FED de rol van Centrale Bank. Copyright Vladeracken negatief geworden. In de €-zone daalde de 10-jaars rente (de onderste grafiek in figuur 6) direct flink, en passant een belangrijke steunlijn brekend (in de figuur gemarkeerd met de letter A). Maar de markten zijn nog niet overtuigd. Want de rente op 20-jarige staatsobligaties daalde veel minder. In de bovenste grafiek in figuur 6 ziet u de koersontwikkeling van de obligatieEen schuldbekentenis aan toonder voor een bepaald bedrag (nominale waarde) met een van tevoren vastgestelde rentevergoeding en met een terugbetalingconditie van de hoofdsom op een van tevoren vastgesteld tijdstip. Copyright Vladeracken van de Nederlandse Staat die in 2037 moet worden afgelost. Ook hier ziet u lijn A ingetekend, maar hier is geen sprake van een doorbraak van lijn A. Toch is het niet ondenkbeeldig, dat hier alsnog een doorbraak komt. Want wat de BOJ in feite gedaan heeft is een signaal afgeven dat de Japanse economie niet groeit. En nu ook de Chinese en Amerikaanse economieën een afnemende groei vertonen, terwijl de Europese economie weliswaar een toenemende groei ziet, maar dat hier sprake is van nog altijd erg magere groeicijfers, beginnen de obligatiemarkten rekening te houden met een nieuwe ronde van verruimende maatregelen. En dat impliceert een mogelijke test van de bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken die in de eerste helft van 2015 door de rente in Europa werd bereikt. Als lijn A in de bovenste grafiek ook wordt gebroken, dan is dat een koopsignaal voor zeer langlopende hoogwaardige obligaties, dit in tegenstelling tot onze conclusie van een maand geleden!

De US$ versus de €

TB 20160201 FIG7 USD95,6 en 90,7, dat zijn de grenzen die in de gaten moeten worden gehouden in de komende weken. Want tussen die twee grenzen gebeurt er niet zoveel, maar een doorbraak door een van deze twee grenzen kan vergaande consequenties hebben voor de financiële markten. Nu al wordt er meer en meer op gespeculeerd dat de renteverhogingen in de VS mogelijk een kort leven beschoren zullen zijn. Waar mevrouw Yellen nog duidde op vier renteverhogingen dit jaar, zijn er al commentaren die nog maar twee renteverhogingen voorzien en later in het jaar zelfs alweer een renteverlaging. De Amerikaanse economie vertoont tekenen van vermoeidheid, terwijl de Europese economie juist aan kracht wint. En dat werkt een verzwakking van de $ versus de € in de hand. De indicatoren zijn nog niet eenduidig, maar meer en meer lijkt de kans op een doorbraak omlaag het grootste te zijn.

De prijs van een troy ounce goud

TB 20160201 FIG8 GOUDDat de prijs van een troy ounce goud al langere tijd in een baisseEen term die gebruikt wordt voor een beurs waarop over een breed front de koersen dalen. Copyright Vladeracken trendDe richting van de markt. Een opwaartse trend wordt gekarakteriseerd door een opeenvolging van hogere bodems en hogere toppen. Een neerwaartse trend wordt gekarakteriseerd door een opeenvolging van lagere bodems en lagere toppen. Copyright Vladeracken verkeert is in vrijwel elk commentaar te lezen. En dat die trendDe richting van de markt. Een opwaartse trend wordt gekarakteriseerd door een opeenvolging van hogere bodems en hogere toppen. Een neerwaartse trend wordt gekarakteriseerd door een opeenvolging van lagere bodems en lagere toppen. Copyright Vladeracken nog veel langer kan duren met duidelijk lagere koersen voor het goud tot gevolg is de communis opinio. Maar of men hierin gelijk heeft wagen wij te betwijfelen. Want in de figuur kunt u zien dat zich een grote lange termijn wedgeEen koerspatroon dat getekend kan worden als de uptrend of de downtrend langzaam zwakker wordt. Het is een driehoek met dien verstande dat beide raaklijnen omhoog of omlaag lopen. Copyright Vladeracken heeft gevormd in neerwaartse richting. Het betekent dat de verkopers in steeds kleinere aantallen verschijnen, telkens als de koers omlaag duikt en dat de kopers steeds eerder instappen. Indicatoren divergeren allemaal positief. Wij verwachten dat het een kwestie van tijd is vooraleer de koers van het goud door de bovenste dalende trendlijn heen omhoog breekt.
Er duiken dan nog flink wat weerstanden op die moeten worden gebroken (wij hebben de belangrijkste in de figuur genoteerd), voordat de toppen van vier jaar geleden weer bereikt worden, maar wie hier nog short wil gaan moet over stalen zenuwen beschikken. Wij herhalen wat wij vier weken geleden hebben geschreven: “Al met al zou 2016 wel eens een interessant jaar voor het goud kunnen worden met alle kansen op een keer ten goede.”

De prijs van een vat Brentolie

TB 20160201 FIG9 OLIEDe olieprijzen hebben de weg omhoog weer teruggevonden. Alle doemscenario’s ten spijt, de steun van US$34,50, waaraan wij vier weken geleden al memoreerden, is alleen heel even doorbroken (voor Brent-olie was het dieptepunt uiteindelijk US$29,3 per vat). Maar zoals dat vaak gaat in een markt, die in paniek een bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken zoekt, de laatste fase omlaag wordt gevolgd door een stijging die net zo hard de andere kant uitgaat. Waarom zult u vragen? Omdat in de laatste fase de markt in handen is van speculanten en spelers die in liquiditeitsproblemen raken. Als de laatste verkoper (meestal gedwongen) zijn posities kwijt is, moeten de short-sellers ineens hals-over-kop hun short-posities sluiten in een markt waarin geen verkopers meer actief zijn. En dus vliegt de koers daarna precies de andere kant uit. Het zou ons verbazen als de olieprijzen dit jaar nog onder de bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken, die u in figuur 9 rechts in de grafiek getekend, ziet zakken. In tegendeel, wij gaan er vanuit dat de olieprijzen eerst zullen oplopen tot US$ 41 per vat (voor Brent) en daarna zelfs tot US$ 51,5 per vat Brent. Natuurlijk zal de bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken nog wel even getest kunnen worden, maar het is goed mogelijk dat dit pas geschiedt nadat de grens van US$ 41 getest is.

Beleggen bij Vladeracken

Zo goed als 2015 eindigde, zo zwak is 2016 begonnen. Over de hele linie zijn de resultaten in de portefeuilles van onze cliënten in de afgelopen maand negatief geweest. De aandelenportefeuilles hebben zich verhoudingsgewijs nog redelijk in lijn met de markt als geheel ontwikkeld. Weliswaar zijn de resultaten zwakker dan die van de AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken, maar de MSCI Wereld Index gemeten in € daalde afgelopen maand ruim 8%, in lijn met onze resultaten. En dan hadden wij ook nog te maken met een winstwaarschuwing van Arcadis (de winst zou iets lager uitkomen dan oorspronkelijk gedacht en de vooruitzichten voor 2016 zijn ook wat teruggeschroefd maar van verliezen is niet gesproken) met een afstraffing van ruim 30% tot gevolg op een koers die al 40% lager stond dan het hoogtepunt van afgelopen jaar.

Maar een veel groter probleem deed zich in onze obligatieportefeuilles voor.

Duitse MKB-obligatiemarkt

Want in Duitsland is er paniek ontstaan op de Duitse markt voor MKB-obligaties. Vanaf de komende paar maanden zal gedurende een periode van ruim 3 jaar vrijwel het gehele uitstaande bedrag aan obligaties, uitgegeven door kleinere Duitse ondernemingen, geherfinancierd moeten worden. Onder normale omstandigheden is dat geen probleem. Maar in een omgeving waarin aandelenmarkten een scherpe correctieEen daling van de koersen met van tenminste 10%. Copyright Vladeracken ondergaan, bestaat de kans dat bedrijven gedurende kortere tijd niet in de markt aan nieuw kapitaal kunnen komen. In Duitsland zijn diverse ondernemingen al enige tijd bezig om zich voor te bereiden op de herfinanciering van een door henzelf uitgegeven obligatieEen schuldbekentenis aan toonder voor een bepaald bedrag (nominale waarde) met een van tevoren vastgestelde rentevergoeding en met een terugbetalingconditie van de hoofdsom op een van tevoren vastgesteld tijdstip. Copyright Vladeracken, te weten Beate Uhse, Ekosem-Agrar, German Pellets, Scholz. Beate Uhse heeft een obligatieEen schuldbekentenis aan toonder voor een bepaald bedrag (nominale waarde) met een van tevoren vastgestelde rentevergoeding en met een terugbetalingconditie van de hoofdsom op een van tevoren vastgesteld tijdstip. Copyright Vladeracken uitstaan van € 30 miljoen die in 2019 moet worden afgelost. Hier is de directeur de laan uitgestuurd vorig jaar en zijn de resultaten over 2015 tegengevallen. Maar er is hier nog geen direct gevaar dat de aflossing niet kan worden voldaan simpelweg omdat die verplichting pas over
drie jaar bestaat. Ekosem-Agrar heeft de houders van twee van haar obligaties een voorstel gedaan om de looptijd van beide leningen te verlengen. Deze leningen moeten nu in 2017 (€ 50 miljoen) en 2018 (€ 78 miljoen) worden afgelost en Ekosem heeft aangegeven deze aflossingsverplichtingen te willen uitstellen. Bij Scholz AG mislukte de herfinanciering van een obligatieEen schuldbekentenis aan toonder voor een bepaald bedrag (nominale waarde) met een van tevoren vastgestelde rentevergoeding en met een terugbetalingconditie van de hoofdsom op een van tevoren vastgesteld tijdstip. Copyright Vladeracken ter grootte van € 183 miljoen. Hier is inmiddels een vergadering uitgeschreven door een curator die met de obligatiehouders in discussie wil over een herstructurering (lees afstempeling) van deze schuld.

German Pellets

En German Pellets, die al sinds medio 2015 bezig is geweest om een lening uit 2011, die op 31 maart 2016 moet worden afgelost, te herfinancieren, kondigde afgelopen week aan het nog uitstaande deel van deze lening (van de oorspronkelijke € 80 miljoen moet nu nog € 52 miljoen worden afgelost) niet te kunnen aflossen op 31 maart 2016 en daarom ook de aflossingsverplichting met twee jaar te willen uitstellen. Deze laatste obligatieEen schuldbekentenis aan toonder voor een bepaald bedrag (nominale waarde) met een van tevoren vastgestelde rentevergoeding en met een terugbetalingconditie van de hoofdsom op een van tevoren vastgesteld tijdstip. Copyright Vladeracken hebben wij voor onze cliënten niet in portefeuille, maar wij hebben wel een obligatieEen schuldbekentenis aan toonder voor een bepaald bedrag (nominale waarde) met een van tevoren vastgestelde rentevergoeding en met een terugbetalingconditie van de hoofdsom op een van tevoren vastgesteld tijdstip. Copyright Vladeracken van dit bedrijf in portefeuille voor menig cliënt die in 2019 moet worden afgelost. Herfinanciering is dus in dit geval nog niet aan de orde. Maar voor German Pellets geldt natuurlijk wel, dat als zij er niet in slaagt een oplossing te vinden voor de lening die aanstaande 31 maart moet worden afgelost, het bedrijf in surseance van betaling raakt en dan ook direct een probleem heeft met de andere obligaties die het bedrijf heeft uitstaan. En dus zijn de koersen van alle German Pellets schuldpapieren in anderhalve week tijd ingestort tot onder 20% van de hoofdsom. Voor meer informatie hierover verwijzen wij onze lezers en cliënten naar een uitgebreider commentaar dat wij afgelopen week op onze website hebben gepubliceerd. Wel willen wij nog toevoegen dat wij, op grond van de tot onze beschikking staande informatie, verwachten dat van een faillissement van German Pellets nog geen sprake is. Obligatiehouders hebben geen baat daarbij (ook al zullen zij in dat geval naar alle waarschijnlijkheid nog een flink deel van zo niet al hun geld terugkrijgen), zij hebben baat bij scherpe onderhandelingen en die zijn nu gaande. Het gaat hier immers om een op zichzelf gezonde, winstgevende onderneming, met een omzet van ruim € 600 miljoen in een goede en groeiende markt en met een tot en met 30 september 2015 nog positief eigen vermogenHet gestort kapitaal + alle reserves + ingehouden winst (zie ook boekwaarde). Copyright Vladeracken van ruim € 80 miljoen.

Enterprise Holdings, KTG Agrar en Rickmers

Al deze problemen hebben ertoe geleid dat de koersen van obligaties in deze markt (maar ook de koersen van Duitse Mid- en Small Cap aandelen) over een brede linie fors zijn gedaald (dit is ook zichtbaar in onze Wereld Selector waarin wij posities hebben in kleinere Duitse bedrijven zoals Aurubis, Jenoptik, Nordex en Technotrans). Wij hebben tevens posities aangekocht in obligaties van Enterprise Holdings, KTG Agrar en Rickmers. En ook de koersen van deze obligaties (vooral die van Rickmers is stevig onderuit gegaan) zijn gedaald. Maar hier dalen de koersen niet omdat de ondernemingen liquiditeitsproblemen hebben, maar omdat de markt ineens is gaan twijfelen aan de vraag of er überhaupt nog kapitaal voor Duitse MKB-ondernemingen beschikbaar zal zijn in de komende jaren. En dat is natuurlijk gewoon onzin. Inmiddels hebben twee ondernemingen uit dit rijtje, te weten Enterprise Holdings en KTG Agrar al gereageerd op de daling van de koersen van hun obligaties. KTG Agrar heeft aangegeven, dat er niets aan de hand is bij hen, dat zij keurig op schema liggen om de doelstellingen te behalen, die aflossing mogelijke moeten maken, en dat zij geen problemen voorzien. En Enterprise Holdings heeft de publicatie van de derde kwartaal cijfers afgelopen vrijdag naar voren gehaald, waaruit blijkt dat ook deze onderneming keurig op schema ligt. Hier is de eerst volgende aflossing gepland voor 2017, maar van deze obligatieEen schuldbekentenis aan toonder voor een bepaald bedrag (nominale waarde) met een van tevoren vastgestelde rentevergoeding en met een terugbetalingconditie van de hoofdsom op een van tevoren vastgesteld tijdstip. Copyright Vladeracken is al vrijwel alles geherfinancierd dan wel afgelost.

De logische vervolgvraag is dan: moet er dan nu worden bijgekocht? Wat ons betreft zijn wij nog niet rijp om obligaties van German Pellets en Rickmers bij te kopen. Bij German Pellets moet nu eerst afgewacht worden wat de uitkomst is van de onderhandelingen tussen het bedrijf en de houders van de lening, die in maart moet worden afgelost. Maar bij KTG Agrar en Enterprise Holdings zijn wij nu op zoek naar een bodemDieptepunt in de koersontwikkeling. Men onderscheidt onder andere de dubbele, de triple, de broadening, de V en de extended bodem. Eén van de manieren om de aanwezigheid van een bodem vast te stellen is de volgende regel: iedere koers welke voorafgegaan wordt door drie hogere en gevolgd wordt door twee hogere slotkoersen, kan beschouwd worden als een bodem. Copyright Vladeracken in de koerspatronen van deze obligaties om inderdaad waar mogelijk obligaties bij te kopen.

Enterprise Holdings, KTG Agrar en Rickmers

Maar ondertussen staan de resultaten van onze obligatieportefeuilles over een breed front flink onder druk. Gemiddeld genomen zijn de obligatieportefeuilles in januari met zo’n 10% in waarde gedaald. De spreiding van risico’s betaalt zich daarmee (gedeeltelijk) uit. Maar ook moet wederom worden vastgesteld dat het beleggen in obligaties niet alleen niet zonder risico is, maar tevens, dat het risico hier niet een standaardnormaal verdeeld risico is, maar een scheef verdeeld risico. Maanden lang zijn de fluctuaties minimaal, maar als er dan paniek is gaat het ineens heel hard. En in zo’n markt is de beste strategieQuis est tam dissimile homini. Cur id non ita fit? Tum Triarius: Posthac quidem, inquit, audacius. Ut proverbia non nulla veriora sint quam vestra dogmata Copyright Vladeracken: wachten en hopen dat German Pellets en met haar veel andere Duitse MKB-ondernemingen weer een weg naar de kapitaalmarkt weten te openen.

Tabel 1 Resultaten vermogensbeheer Vladeracken BV *

Risico profiel Methode 2012 2013 2014 2015 2016 t/m 29-01 Doel per jaar
Zeer defensief Stamrechtportefeuilles 7,8 % 4,0 % 0,4 % 2,9 % -/- 7,9 % 4 %
Defensief Obligatieportefeuille 7,9 % 3,2 % 0,8 % 3,7 % -/- 12,0 % 4 %
Matig Mix aandelen / obl. 11,6 % 6,5 % -/- 0,9 % 16,2 % 8 % 6 %
Matig / fondsen Fund Selector -/- 1,1 % 6,6 % 3,6 % -/- 1,5 % -/- 3,9 % 6 %
Normaal aandelen PRIJS<Waarde 8,8 % 10,8 % -/- 16,0 % 23,2 % -/- 8,3 % 8 %
Actief aandelen Amsterdam Selector 3,5 % 15,3 % -/- 2,8 % 27,3 % -/- 8,9 % 8 %
Wereld Selector 16,0 % 47,7 % -/- 4,4 % 22,9 % -/- 11,2 % 8 %
Benchmark AEX IndexEen gemiddelde van de 25 meest verhandelde en grootste aandelen van de Amsterdamse beurs. Opties op de AEX Index zijn van het Europese type. Copyright Vladeracken 9,8 % 17,2 % 5,6 % 4,1 % -/- 2,4 %
EuroStoxx 50Een van oorsprong door de Dow Jones Corporation samengestelde index waarin de 50 grootste Europese beursgenoteerde ondernemingen zijn opgenomen. Copyright Vladeracken 13,8 % 17,9 % 1,2 % 3,9 % -/- 6,8 %

 

* Het gaat hierom het netto behaalde rendementDe uiteindelijke opbrengst van een belegging. Bij aandelen bestaat het uit het dividend vermeerderd of verminderd met het koers-resultaat. Copyright Vladeracken, ná alle kosten van de beheerder. Voor oudere cijfers verwijzen wij u naar onze website.

Meer informatie over vrijwel alle effectentransacties, welke wij in de portefeuilles van onze cliënten hebben uitgevoerd en andere beleggingsoverwegingen, welke uit onze dagelijkse analyses voortvloeien, treft u aan op onze website, www.vladeracken.nl. De volgende uitgave van de Technische BeleggerEen maandblad dat de ontwikkelingen op de wereldwijde effectenmarkten analyseert en becommentarieert uitgaande van de Technische AnalyseEen vorm van markt analyse die uitgaat van vraag en aanbod en handelsvolume, waarbij men met behulp charts en formules gebaseerd op marktgegevens probeert vast te stellen in welke fase van haar ontwikkeling de markt zich bevindt. Copyright Vladeracken. Het wordt uitgegeven door Vladeracken BV en wordt gratis aan haar klanten ter beschikking gesteld. Copyright Vladeracken verschijnt op maandag 1 maart 2016.

Den Haag, 1 februari 2016
Vladeracken Vermogensbeheer

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.